Trajectories of Italian exiled women during fascism (1922-1945)

Authors

  • Federica Bertagna Università di Verona, Dipartimento Culture e Civiltà

Keywords:

Italian anti-fascism, Italian fascism, Italian exiled women, Gender

Abstract

The article analyzes the trajectories of four Italian women exiled during the fascist dictatorship in Italy, between 1922 and 1945: Joyce Lussu, Vera Funaro Modigliani, Graziella Sechi, Margherita Grassini Sarfatti. Based on these very different cases, the aim of the article is to address the question of the relationship between gender and exile. On the one hand, it raises some questions about the relative weight of this factor compared to others, such as socioeconomic status, in determining the political commitment of women in exile. On the other hand, it tries to understand if and how exile changed the gender relations in the couple.

References

AGAMBEN, G., 1998. Politica dell’esilio. DeriveApprodi, n° 16, pp. 25-27.

BARISONI, E., 2015. Margherita Grassini Sarfatti critica d’arte 1919-1939. Mart, Archivio del ‘900, Fondo Margherita Sarfatti. Tesis de doctorado. Verona: Università di Verona.

BRESCIANI, M., 2017. Quale antifascismo? Storia di Giustizia e libertà. Roma: Carocci.

BRIGAGLIA, M., MANCONI, F., MATTONE, A. & MELIS, G. (comp.), 1986. L’antifascismo in Sardegna. Cagliaria: Della Torre editore.

CANNISTRARO, P. V. & SULLIVAN, B. R., 1993. Margherita Sarfatti. L’altra donna del Duce. Milano: Mondadori.

CROCE, B., 1939. Nota. Crítica, n° 2.

DEVOTO, F., 2017. El exiliado y el emigrante: nociones, ideas, problemas. En R. VILLARES & X. M. NÚÑEZ SEIXAS (comps.), Os exilios ibéricos, unha ollada comparada: nos 70 anos da fundación do Consello de Galiza. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega. pp. 97-121.

ENCICLOPEDIA ITALIANA TRECCANI, 2011. Dizionario Biografico degli italiani, vol. 75, sub voce Giuseppe Sircana. Disponible en: https://www.treccani.it/enciclopedia/giuseppe-emanuele-modigliani _%28Dizionario-Biografico%29/.

FEDELE, S., 2020. Fuoriuscite. Memorie femminili dell’antifascismo in esilio. Humanities, vol. 9, n° 17, pp. 1-27.

FUNARO MODIGLIANI, V., 1946. Esilio. Quarant’anni di battaglie politiche. Milano: Garzanti.

GAOS, J., 1994. Confesiones de transterrado. Revista de la Universidad de México, n° 521, pp. 3-9.

GAROSCI, A., 1953. Storia dei fuoriusciti. Bari: Laterza.

GIACOBBE, S., 1990. Privato e politico nelle lettere e nei diari di Graziella e Dino Giacobbe negli anni 1937-1939. En M. SECHI (comp.), Fascismo ed esilio. Volumen 2. Pisa: Giardini. pp. 25-42.

GIACOBBE, S., 2007. Lettere d’amore e di guerra. Sardegna-Spagna (1937-1939). Cagliari: Cuec.

GREEN, N., 2015. Gender and Migration. History and Historiography. En S. LUCONI & M. VARRICCHIO (comps.), Lontane da casa. Donne italiane e diaspora globale dall’inizio del Novecento a oggi. Torino: Accademia University Press. pp. 3-18. Disponible en: https://books.openedition.org/aaccademia/889.

GUARNIERI, P., 2023 [2019]. Intellettuali in fuga dall’Italia fascista. Migranti, esuli e rifugiati per motivi politici e razziali. Firenze: Firenze University Press. Disponible en: https://intellettualinfuga.com

LUSSU, J., 1939. Liriche. Napoli: Ricciardi.

LUSSU, J., 1967. Fronti e frontiere. Roma-Bari: Laterza.

MONTANARI, G. & GAIDO, F., 2020. La Banca Commerciale Italiana di fronte alle persecuzioni antisemite (1935-1945). Milano: Intesa San Paolo.

PULIGHEDDU, C., s/f. Graziella Sechi Giacobbe: intellettuale, antifascista, femminista e sardista. Disponible en: http://www.psdaz.net/index.php/articoli-ammentos/554-graziella-sechi-giacobbe-intellettuale-antifascista-femminista-e-sardista.

ROBINSON, N. H., 2016. Out of Italy: Italian Women Exiled under Fascism Reimagine Home and the Italian Identity. Tesis de doctorado. Los Angeles: University of California.

ROBINSON, N., 2015. Return from Exile: Joyce Lussu’s Many Autobiographical Voices. Carte italiane, vol. 10, n° 2, pp. 41-60.

ROSSI, G. S., 2021. L’America di Margherita Sarfatti: l’ultima illusione. Soveria Mannelli: Rubbettino.

SARFATTI, M., 1925. The life of Benito Mussolini. Londres: Thornton Butterworth.

SARFATTI, M., 1926. Dux. Milano: Mondadori.

SARFATTI, M., 1937. L’America, ricerca della felicità. Milano: Mondadori.

TRAVERSO, E., 2004. Cosmopoli. Figure dell’esilio ebraico-tedesco. Verona: Ombre corte.

TRENTI, F., 2009. Il Novecento di Joyce Salvadori Lussu: vita e opera di una donna antifascista. Bologna: Le Voci della Luna.

VALERO PIE, A., 2013. Metáforas del exilio: José Gaos y su experiencia del “transtierro”. Revista de Hispanismo Filosófico, n° 18, pp. 71-87.

Published

2023-11-24